İran hükümeti 6 Temmuz günü yaptığı açıklama ile biriken borçlarından dolayı Irak’ın elektriğini kestiğini duyurdu.
Yıllardır elektrik sıkıntısının yaşandığı bu bölgede, bir de İran’ın elektriği tamamen kesmesi, ülkenin petrol yatağının en fazla olduğu Basra dahil Meysan, Mussenna, Zikar gibi bölgelerdeki halkı isyan etmesine neden oldu.
Cihatçı-Selefi DAİŞ ile girilen savaş, petrol fiyatlarında yaşanan sert düşüş ve ülkedeki yolsuzluk nedeniyle Irak’ın genelinde ciddi bir ekonomik kriz söz konusu. Savaş giderlerinin her geçen gün artmasıyla eş zamanlı olarak petrol gelirlerinin azalması bu mali krizin en büyük etkenleri arasında görülüyor.
Irak merkezi hükümeti son 5 yıldır planladığı projeleri hayata geçiremezken, elektrik ve su gibi temel hizmetleri bile sunmakta zorluk çekiyor. Böyle zor bir dönemde de Irak hükümetinde yolsuzluğun had safhaya çıkmasıyla, halk sokağa çıkarak yaşanan bu yoksulluk ve yolsuzluğa “dur” demiştir.
Eylemler Şii bölgelerinde şiddetli geçiyor
Eylemlerin Şiilerin yoğunlukta yaşadığı bölgelerde daha şiddetlenmesinin en büyük nedeni ise bahsini ettiğimiz savaşta en fazla bedel ödeyenlerin başında bu kesim geliyor olmasıdır. Şiiler ödedikleri ağır bedelin karşılığını istihdam ve rahat bir yaşamın sunulması olarak hükümetten istiyor.
8 Temmuz’da, ülkenin tek gelir kaynağı ham petrol ihracatının büyük bir kısmını tedarik eden güneydeki Basra şehrinde de gösteriler alevlenmeye başlamıştı. Ancak polisin saldırısı ve eylemcilerin üzerine ateş açmasıyla geçici bir süreliğine bastırıldığı düşünülmüş olsa da Basra halkı o gün, faaliyet gösteren yabancı petrol şirketlerinin önünde yeniden toplanarak, “burada yabancıların değil kendilerinin istihdam edilmesini ve iş fırsatı yaratılmasını” talep ederek eylemlerini sürdürdü.
HRW “Polis silah kullandı”
Eylem ve protestoların ikinci haftasında Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) hazırladığı raporda, polisin eylemcilere karşı silah kullanıldığı belirtti. Raporda, şu ifadeler yer aldı:
“Irak güvenlik güçleri Basra’da 8 Temmuz ile 17 Temmuz tarihleri arasında düzenlenen protestolarda şiddet uygulayarak göstericilere saldırdı. Protestolar sırasında 3 kişi öldürüldü ve aralarında iki çocuğun da olduğu en az 47 kişi yaralandı.”
Raporda, Irak hükümetinin 14 Temmuz’dan itibaren Irak’ın orta ve güney kesimlerinde internet erişimini kestiği de ifade edildi. Irak’ın güney vilayetlerinde işsizlik sorununa tepki olarak başlayan eylemler, elektrik kesintileriyle daha da tırmanmıştı. Gösteriler, Basra, Musenna, Zikar, Misan ve Necef’ten kısa süre sonra 14 Temmuz’da başkent Bağdat’a sıçramıştı.
Irak parlamentosuna bağlı İnsan Hakları Komitesi üyesi Fazıl Garravi, yaptığı açıklamada, yaklaşık 2 haftadır aralıklarla devam eden eylemlerde 14 kişinin öldüğünü, 470’i polis olmak üzere 742 kişinin yaralandığını söylemişti. Raporlar bu şekilde devam ederken şurası açık ki; eylemlerin başlamasının nedeni esasta hizmet eksikliği, yoksulluk…
Eylemlere ilişkin Iraklı Şii lider Ayetullah Sistani de yaptığı bir açıklamayla direnişe destek verdiğini açıkladı:
“Halkın haklı taleplerinde kendileriyle dayanışma içindeyiz. Yetkililer görevlerini iyi yapsalardı, uzmanlardan destek alsalardı ve devlet kurumlarını kotalarla işletmeselerdi yolsuzluğu ve bugün şahit olduğumuz trajediyi durdurabilirlerdi.”
Gelişen tepkiler üzerine görevden almalar da yaşandı. İçişleri Bakanı Kasım el-Araci, Necef Emniyet Müdürü Hatim’i görevinden alarak yerine Tümgeneral Ala Garib’i atadı. Polisin kentteki eylemlere müdahalede yetersiz kalması nedeniyle söz konusu kararın alındığı kaydedildi. Başbakan İbadi de eylemcilerin basarak içeri girdiği ve hakkında onlarca yolsuzluk iddiası bulunan Necef havalimanının yönetimini görevden aldı.
Irak’ta kısaca 2 haftadır gelişmeler bu yönde ilerliyor.
Irak’ta hileli seçimler
Irak Hükümeti kamuya 10 bin kişiyi alacağını, elektrik ve su gibi sorunların en kısa sürede çözüleceğini açıkladı. Basra’ya yaklaşık 3 milyar dolar tahsis edilmesine başbakanın karar verdiğini belirtti.
Seçimlerde Irak’ta iktidar olan ve bütün gücü elinde tutan bir Dava Partisi vardı. Başındaki isim de önceki Başbakan Nuri El Maliki idi. En yüksek oyu elde etmesine rağmen iktidara gelmesine izin verilmedi. Daha sonra, yardımcısı Haydar İbadi’yi başbakan olarak ittifak içerisinde kabul ettirdiler. İbadi ilk başlarda “ABD ile arası iyi biri” olarak lanse edilse de aslında öyle olmadığı, bu durumun İran’a bağlı olduğu ortaya çıktı.
Son seçimlerde ise Irak’ta Şii taraftarların en büyük kitlesini elinde tutan Mukteda El Sadır, sürpriz bir şekilde en çok oyu aldı ve başbakanı belirlemede söz sahibi oldu. Malum Irak genelinde seçimlere hile bulaştığı bütün partiler tarafından söyleniyor ve kabul ediliyordu. Ancak bir açıklama yapılması beklenirken oy depoları patlatıldı. Bu durumun üstü örtülmeye çalışılıyor ve aslında bu olaylarla birlikte “seçimler iptal edilirse daha büyük olaylar çıkar” mesajı verilmeye ve aba altından sopa gösterilmeye çalışılıyor.
Buna istinaden eylemlerin patlak verdiği bu ortamda sokağa çıkanların haklı taleplerle çıktığına açık. Ne var ki eylemlerin sürdüğü devam eden süreçte, gelişmelerin bir İran- ABD çekişmesine ev sahipliği yaptığına dair güçlü ipuçları da var.
Arabistan’da bir Şii lider
Sadır, İran’la arası kötü olan bir politikacı. ABD’ye daha yakın duruyor. Zira Şii liderin Suudi Arabistan’a gitmesi ziyaret etmesi neredeyse görülmemiştir. Ancak Sadır, kısa bir süre önce Suudi Arabistan’ı ziyaret etmiş ve burada çok iyi ağırlanmıştı. Bu hafta içinde de Suudi Arabistan’dan bir grup heyetin Barzani’yi ziyaret edip “Irak bölgesini ve Kürdistan’ı yatırım cenneti yapacaklarına” dair sözlerin verildiği bir toplantı gerçekleştirildi.
İran-ABD arasında yaşanan gerilim, halkın haklı tepkisi ve sokağa dökülen eylemlerine yönelik kimi müdahaleler ve manipülasyonlarla devam edeceğe benziyor.
Irak’tan bir ÖG okuru
