Afgan kadınlar, şiddet içeren baskılar arttıkça daha fazla kapalı mekanlarda protesto gösterisi düzenliyor. Protestoların sosyal medyada paylaşılması ihlallerin belgelenmesinde kilit rol oynuyor.
Afganistan’daki Taliban yönetiminin Temmuz ayında tüm kadın güzellik salonlarının bir ay içinde kapatılması gerektiğini açıklamasından günler sonra sosyal medyada yer alan videolarda, Kabil’de sokaklarda ve evlerinde protesto gösterileri düzenleyen kadın grupları görülüyordu: “Ekmek, adalet, iş”.
Taliban yönetimi 15 Ağustos 2021’de Kabil’i ele geçirdiğinden bu yana kız çocuklarını ve kadınları liselerden, kolejlerden, üniversitelerden ve Birleşmiş Milletler ve sivil toplum kuruluşları için çalışmak da dahil olmak üzere çoğu işten men etti.
Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Centre for Information Resilience tarafından yapılan araştırmaya göre, Afgan kadınlar Taliban’a karşı çıkmak için sokaklara döküldü ve tutuklamalar ve şiddetli baskılar arttıkça protestolarını kapalı alanlara ve internete taşıdı.
WhatsApp ve Telegram grupları aracılığıyla örgütlenen Afgan kadınlar, protestoların fotoğraf ve videolarını Facebook, Instagram ve eski adıyla Twitter olarak bilinen X’te paylaşarak kötüleşen krize dikkat çekti ve uluslararası hak gruplarının Taliban’a yönelik ihlalleri ve muhalefeti belgelemesini sağladı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün kadın hakları direktör yardımcısı Heather Barr, “Sokaklarda protesto eden kadınların görüntüleri, uluslararası toplumu görmezden gelmemeye zorlayan en önemli faktör oldu” dedi.
“Kapalı alan protestoları, çok riskli sokak protestoları arasında şunu söylemenin değerli bir yolu gibi geliyor: “Biz hala buradayız. Bizi her gün sokaklarda görmüyor olmanız direnişimizin bittiği anlamına gelmiyor” dedi.
Kapalı alan protestolarının birçoğu, Kabil’in düşmesinden iki gün sonra kurulan ve yüzlerce üyesi olan bir kadın hakları grubu olan Mor Cumartesiler Hareketi tarafından düzenleniyor. Eski bir televizyon haber sunucusu olan kurucu Maryam Marof Arwin, düzinelerce üyesinin tutuklanıp hapse atılmasının ardından gösterilerini kapalı alanlara taşıdıklarını söyledi. “Protestolarımızı sosyal medya ağlarında yayınlarken bile Taliban ve destekçileri tarafından hakarete uğruyor, uyarılıyor, hapis ve ölümle tehdit ediliyoruz” dedi.
“Korkmuyorum”
Sosyal medyada paylaşılan protesto görsellerinde kadınların yarısından fazlası tamamen örtülü, yaklaşık üçte biri ise peçe, maske ya da poster ile kısmen örtülü görünüyor. Bir kadın bazen taleplerini ya da şikayetlerini dile getiren bir bildiri okuyor.
Mor Cumartesiler Hareketi’nden Arwin, “Yüzlerini örtmelerinin nedeni Taliban tarafından tespit edilememeleri” diyor:
“Ancak diğer kadınları korkmamaya teşvik etmek için yüzlerini kapatmadan gösterilere katılan bazı kadınlarımız var. Eğer korkar ve sessiz kalırsak bunun Taliban için bize karşı en büyük silah olacağı görüşündeler.”
“Protestocular eylemlerinin görülmediğini hissedebilirler.”
Şu anda kadın grupları, şiddet ve hapis riskine rağmen Kabil’in düşüşünün ikinci yıldönümü münasebetiyle 15 Ağustos’ta protesto gösterileri düzenlemeye hazırlanıyor.
“Sadece kızları ve kadınları güvende tutmak için sokakta eskisinden daha az protesto yapıyoruz. Ancak 15 Ağustos’ta bir sokak protestosu yapacağız,” diyor kadın hakları aktivisti Zholia Parsi.
“Tüm dünyanın kadınlara sırtını döndüğü bir ülkede her türlü hareket risksiz değildir. Çok zor ama mücadele etmek zorundayız… Korkmuyoruz.”(Reuters)
Fotoğraf: Burka giyen Afgan kadınlar 12 Ağustos 2023 tarihinde Mezar-ı Şerif’te eğitim hakları için protesto gösterisi düzenlerken pankartlar tutuyor. (AFP)
